Παλιά ήταν ποτάμι. Τώρα είναι μια τεράστια κινούμενη χωματερή. Την περίοδο των βροχών, αυτά τα σκουπίδια από παράνομες χωματερές πλημμυρίζουν τον ποταμό Δρίνο, εδώ στην Βοσνία-Ερζεγοβίνη αλλά και τους παραπόταμούς του σε Σερβία και Μαυροβούνιο. Τα σκουπίδια που επιπλέουν, μαζεύονται σε ένα πλωτό φράγμα που έχει γίνει γι’ αυτό το λόγο στην πόλης Βίσεγκραντ.
Ο Βόσνιος Ντέγιαν Φουρτούλα είναι περιβαλλοντικός ακτιβιστής στο Περιβαλλοντικό Κέντρο του Βίσεγκραντ. Μελετά αυτή την οικολογική καταστροφή πάνω από μια δεκαετία: «Αυτή η κατάσταση έχει τεράστιες συνέπειες στην τοπική βιοποικιλότητα. Μικροπλαστικά απορροφούνται από τα ψάρια και καταλήγουν στο τραπέζι μας. Καθώς δεν υπάρχουν υποδομές ανακύκλωσης που να λειτουργούν, όταν μαζεύουν τα σκουπίδια. τα καίνε στη δημοτική μονάδα απόθεσης. Οι κάτοικοι αναπνέουν τα αέρια που εκπέμπονται από την διαδικασία καύσης».
Μετά από μια ισχυρή βροχόπτωση τη νύχτα, επιστρέφουμε στο ίδιο σημείο. Τα επιπλέοντα φράγματα δεν είναι αξιόπιστα. Κατέρρευσαν για δεύτερη φορά μέσα σε ενάμιση μήνα. Τα σκουπίδια συνεχίζουν απρόσκοπτα την πορεία τους στο ποτάμι: «__Αυτό είναι ψυγείο ή κάτι τέτοιο. Χθες είχαμε 6-7 ψυγεία στο νερό. Καθώς το φράγμα έσπασε, τώρα έχουμε ένα μόνο ψυγείο εδώ. Τα υπόλοιπα πρέπει να παρασύρθηκαν από το ρεύμα, προς την μονάδα υδροηλεκτρικής ενέργειας. Κάθε χρόνο έχουμε τα ίδια προβλήματα με τα σκουπίδια στο ποτάμι» αναφέρει ο Φουρτούλα.
Ένα δεύτερο φράγμα έγινε δύο χιλιόμετρα πιο κάτω για να εμποδίσουν τα σκουπίδια να προκαλέσουν προβλήματα στη λειτουργία του υδροηλεκτρικού εργοστασίου. Κάθε χρόνο μαζεύονται εδώ 6.000-8.000 κυβικά μέτρα σκουπιδιών και μεταφέρονται με φορτηγά. Ο Ντάρκο Φριγκάνια είναι επικεφαλής του τμήματος προστασίας του Περιβάλλοντος του Υδροηλεκτρικού Φράγματος του Δρίνου: «Ο όγκος είναι τόσο μεγάλος ώστε αναγκαστήκαμε να ανοίξουμε μια ολοκαίνουργια μονάδα καθαρισμού, που λειτουργεί σε συνεργασία με το τμήμα κατασκευών. Αυτές οι εργασίες καθαρισμού μας κοστίζουν, ανάλογα με τη χρονιά, 25.000-100.000 ευρώ ετησίως».
Οι περιβαλλοντολόγοι καταγγέλλουν ότι αυτή η κατάσταση συνεχίζεται για πάνω από 25 χρόνια, με τις τρεις χώρες που εμπλέκονται να κάνουν ελάχιστα πράγματα για το τεράστιο πρόβλημα και να αλληλοκατηγορούνται. Τι περιμένουν από τους πολιτικούς όλων των χωρών και των παρατάξεων; «Περιμένω να κάνουν περισσότερα. Ξέρουμε ότι πέρσι έγινε μια συνάντηση εδώ στο Βίσεγκραντ στην οποία συμμετείχαν οι Υπουργοί Περιβάλλοντος του Μαυροβουνίου, της Σερβίας και της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης. Πέρασαν σχεδόν δύο χρόνια και να ’μαστε πάλι να αντιμετωπίζουμε το ίδιο πρόβλημα. Έπρεπε να ενδιαφέρονται περισσότερο για την υγεία μας και για όλο τον κόσμο που μένει στην περιοχή» τονίζει ο Ντέγιαν Φουρτούλα είναι περιβαλλοντικός ακτιβιστής στο Περιβαλλοντικό Κέντρο του Βίσεγκραντ.
Μεταφέρουμε το μήνυμα στην κυβέρνηση της Σερβικής Δημοκρατίας, μίας από τις δύο πολιτικές οντότητες στην Βοσνία Ερζεγοβίνη. Όταν παρουσιάζουμε αποσπάσματα από το γύρισμά μας στην Αναπληρώτρια Υπουργό Περιβάλλοντος, Σβετλάνα Ραντούζιν, μας επισημαίνει ότι όλα οφείλονται στην ανεπαρκή περιφερειακή συνεργασία. Όταν της τονίζουμε ότι η χώρα δεν εφαρμόζει την ευρωπαϊκή νομοθεσία για το περιβάλλον, που έχει ήδη υιοθετήσει, αυτή το αποδίδει στην έλλειψη πόρων: «Πρέπει να βοηθήσουμε τον κόσμο να διαχειριστεί σωστά τα απόβλητα με επαρκή μέσα. Σύμφωνα με κάποιους υπολογισμούς, μόνο το 60-70% των εδαφών της Σερβικής Δημοκρατίας είναι εξοπλισμένο με υποδομές που μπορούν να χειριστούν αξιόπιστα τα πλαστικά απορρίμματα. Πρέπει να αυξήσουμε σίγουρα την κάλυψη όσον αφορά την οργανωμένη αποκομιδή σκουπιδιών στην Βοσνία-Ερζεγοβίνη».
Η κατάσταση είναι εξίσου σοβαρή στα σύνορα με την Σερβία. Στον ποταμό Λιμ, έναν από τους βασικούς παραπόταμους του Δρίνου, συναντήσαμε τον περιβαλλοντικό ακτιβιστή, Σίσινα Λάκοβιτς. Έχει μια επιχείρηση με αθλητικές δραστηριότητες στο ποτάμι. Κάνει ράφτινγκ. Τελευταία όμως ασχολείται περισσότερο με τον καθαρισμού του ποταμού: «__Είναι πραγματικά ένα περιφερειακό πρόβλημα. Μια εξαιρετική απόδειξη γι’ αυτό είναι τα 12.000 κυβικά μέτρα σκουπιδιών στο ποτάμι, που καθαρίσαμε πρόσφατα. Βρήκαμε αυτή την μπάλα. Έχει το σήμα της Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας του Μαυροβουνίου και τις υπογραφές των παικτών της εθνικής ομάδας. Εάν δεν είχε σταματήσει εδώ, αυτή η μπάλα θα συνέχιζε την πορεία της από το Μαυροβούνιο εδώ, στον ποταμό Λιμ στη Σερβία, στον ποταμό Δρίνο στη Βοσνία και μετά στον ποταμό Σάβο και θα κατέληγε στον Δούναβη στο Βελιγράδι».
15 χλμ πιο ψηλά στο ποτάμι, ο Σίνισα μας οδηγεί στην πηγή αυτού του περιβαλλοντικού εφιάλτη. Αυτή είναι η μεγαλύτερη παράνομη χωματερή όλης της περιοχής. Και δεν είναι η μόνη. Τοπικές ΜΚΟ υπολογίζουν ότι 5 δήμοι στο Μαυροβούνιο, 2 στην Σερβία και ένας στην Βοσνία Ερζεγοβίνη έχουν παράνομα μέρη απόθεσης σκουπιδιών κατά μήκος του ποταμού Λιμ: «__Αν υπήρχαν πρόστιμα, θα είχαμε αποτελέσματα. Εάν όποιος πέταγε τα σκουπίδια του τιμωρούνταν και έπαιρνε πρόστιμο, αυτό θα ευαισθητοποιούσε τον κόσμο και θα τον οδηγούσε να ενημερωθεί για το ζήτημα. Ο κόσμος θα καταλάβαινε ότι αυτό δεν αφορά μόνο εμάς, αλλά και το μέλλον των παιδιών και των εγγονών μας» υπογραμμίζει ο Λάκοβιτς.
Στο Βελιγράδι συναντούμε τη Σέρβα Υπουργό Προστασίας του Περιβάλλοντος, Ιρένα Βούγιοβιτς. Γνωρίζει ότι είναι επείγον να υπάρξει έλεγχος των παράνομων χωματερών και ελπίζει να επιταχυνθούν οι διαδικασίες καθαρισμού. Ζητά όμως περισσότερο χρόνο για να βρεθούν λύσεις, που θα έχουν διάρκεια και αποτέλεσμα: «Αυτό που είναι σημαντικό για την Σερβία είναι ότι φέτος ξεκινούμε τον προγραμματισμό κέντρων ανακύκλωσης σκουπιδιών σε οκτώ περιοχές της χώρας. Η χρηματοδότηση έγινε από δάνεια που έχουν ήδη δοθεί και είναι έτοιμη όλη η αναγκαία τεκμηρίωση».
Ενόσω περιμένουν την εφαρμογή αποτελεσματικών λύσεων, οι κάτοικοι αισθάνονται παγιδευμένοι σε ένα μόνιμο τέλμα απραξίας και ανταλλαγής κατηγοριών και ευθυνών. Όταν ήταν παιδί, η Έντιτα Σλατίνα ρχόταν συχνά στον ποταμό Λιμ με τους γονείς της τα σαββατοκύριακα για ξεκούραση και παιχνίδι. Τώρα η 28χρονη οικονομική σύμβουλος επιχειρήσεων δηλώνει στενοχωρημένη που φέρνει εδώ τον δικό της γιο: «_Θέλω αυτό το μέρος να μείνει στη μνήμη και του δικού μου γιου. Θα ήθελα να έρχεται εδώ τα σαββατοκύριακα. Να κολυμπά. Να ψαρεύει με τον παππού του. Πρέπει να το κάνουμε πραγματικότητα. Χρειαζόμαστε λύσεις το ταχύτερο δυνατό».
πηγή: gr.euronews.com
