του Κωνσταντίνου Τσούνη – τελειόφοιτος τμήματος Ψηφιακών Συστημάτων Παν. Πειραιώς

Η κακοκαιρία που απασχόλησε τη χώρα τις τελευταίες μέρες και σταδιακά βαίνει προς το τέλος της, ονομασθείσα <<Ιανός>> από το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, ήταν, αδιαμφισβήτητα, μια από τις πιο ισχυρές κακοκαιρίες των τελευταίων ετών, τόσο σε επιστημονικό, μετεωρολογικό επίπεδο όπως εξελίχθηκε όσο και σε επίπεδο συνεπειών αφού οι καταστροφές που προκάλεσε είναι τεράστιες και δεν περιορίζονται σε περιορισμένο γεωγραφικό πλαίσιο, αλλά σε ένα πολύ ευρύ χωρικό φάσμα. Συγκεκριμένα, πολύ μεγάλες ζημιές είχαμε αρχικά στα Νησιά του Ιονίου πελάγους (νοτίως της Κέρκυρας), στη Βορειοδυτική Πελοπόννησο (Νομοί Ηλείας και Αχαΐας) και στη συνέχεια τα φαινόμενα επικεντρώθηκαν στη Κεντρική χώρα με έμφαση στη Θεσσαλία όπου είχαμε και απώλειες ανθρώπινων ζωών ενώ κατά τόπους η καταστροφή υπήρξε απόλυτη με διακοπές δρομολογίων, πτώσεις γεφυρών, κατολισθήσεις, υπερχειλίσεις ρεμάτων και ποταμών, ακόμα και καταστροφή Κέντρου Υγείας στο Μουζάκι της Καρδίτσας.

ΤΟ ΞΕΚΙΝΗΜΑ ΚΑΙ ΟΙ ΦΑΣΕΙΣ

Βαρομετρικό χαμηλό στάσιμο στον κόλπο της Σύρτης(βορείως της Λιβύης) για ορισμένες μέρες ευρισκόμενο και εγκλωβισμένο σε υπέρθερμες θάλασσες, βαθμιαία οργανώθηκε, αναβαθμίστηκε και ισχυροποιήθηκε κινούμενο αργά Βόρεια-Βορειοανατολικά. Λόγω των πολύ θερμών θαλασσών έλαβε τεράστια ποσά ενέργειας και σε συνδυασμό με άλλους πιο δύσκολα προσεγγίσιμους παράγοντες απέκτησε βαθμιαία κάποια τροπικά χαρακτηριστικά μετατρεπόμενο σε Mediterranean Tropical Like Cyclone (TLC) ή Mediterranean Hurricane (Medicane), ελληνικά: Μεσογειακός Κυκλώνας. Αυτά τα συστήματα έχουν ορισμένα τροπικά χαρακτηριστικά, γνωρίσματα δηλαδή που έχουν και οι τυφώνες των ωκεανών, δίχως βέβαια να καταλαμβάνουν τόσο μεγάλη έκταση και να προσεγγίζουν την ισχύ των τυφώνων. Κάποια από αυτά είναι το μάτι στο κέντρο του συστήματος, οι σπειροειδείς νεφώσεις περιμετρικά, οι πολύ ισχυρές βροχές περιμετρικά του ματιού και οι πολύ θυελλώδεις άνεμοι σε επίπεδα ικανά για καταστροφές και κίνδυνο της ανθρώπινης περιουσίας και ζωής. Σε κάποια τέτοια συστήματα, η ένταση των ανέμων μπορεί να φτάσει μέχρι και την κατηγορία 1 στην κλίμακα Saffir-Simpson ενώ μπορεί να προκληθεί πλημμυρίδα, άνοδος της στάθμης της θάλασσας και πολύ υψηλός κυματισμός, στοιχεία που είχαμε σε αφθονία και στη δική μας περίπτωση. Τα εντονότερα των ανωτέρω αναφερθέντων φαινομένων επηρεάζουν περιοχές σε τοπικό επίπεδο σύμφωνα με την κίνηση του συστήματος.

Η φάση 1

Η πρώτη φάση αφορούσε την προσέγγιση του συστήματος προς τη νοτιοδυτική Ελλάδα και συγκεκριμένα το τόξο των περιοχών μεταξύ Επτανήσων, Βορειοδυτικής Πελοποννήσου και Αιτωλοακαρνανίας. Με τον κυκλώνα πια να έχει φτάσει σε αρκετά χαμηλή ατμοσφαιρική πίεση και να προσεγγίζει αυτές τις περιοχές, είχαμε καταρρακτώδεις βροχές και ανέμους σε επίπεδα θυέλλης που σε τοπικό επίπεδο προκάλεσαν εκτεταμένες καταστροφές σε στεριά και θάλασσες με χαρακτηριστικές εικόνες να μας έρχονται διαρκώς από τις επίμαχες περιοχές.

Η φάση 2

Κατά τη δεύτερη φάση είχαμε την ανατολική μετατόπιση του κυκλωνικού συστήματος με τροπικά χαρακτηριστικά μέχρι την Βορειοδυτική Πελοπόννησο. Από τη μία λοιπόν είχαμε τους θυελλώδεις νοτιάδες που προκαλούσε το βαρομετρικό χαμηλό (βαρομετρικό χαμηλό, μεσογειακός κυκλώνας ή κυκλωνικό σύστημα είναι το ίδιο πράγμα στην περίπτωσή μας) και από την άλλη τους βόρειους, βορειοανατολικούς ανέμους που φυσούσαν από το Βόρειο Αιγαίο προς την περιοχή της Κεντρικής χώρας με αποτέλεσμα να έχουμε αυτό που στη μετεωρολογία ονομάζεται Σύγκλιση, δηλαδή με πολύ απλά λόγια τη σύγκρουση του νοτιά που ερχόταν από το βαρομετρικό χαμηλό με το βοριά που ερχόταν από τα βορειοανατολικά(Βόρειο Αιγαίο). Όταν έχουμε σύγκλιση ανέμων ανομοιογενών και διαφορετικών χαρακτηριστικών προκαλείται εξαιρετικά έντονος υετός, είτε σε μορφή χιονιού είτε σε μορφή βροχής ανάλογα με τις επικρατούσες θερμοκρασίες. Έτσι, ολόκληρη η Κεντρική Ελλάδα βρέθηκε στη δίνη του κυκλώνα (έστω και με έναν δευτερεύοντα τρόπο) και συγκεκριμένα οι Νομοί Καρδίτσας, Τρικάλων, Μαγνησίας, τμήμα του Νομού Λάρισας, Φθιώτιδας και άλλες περιοχές αντιμετώπισαν κατά τόπους εκτεταμένες καταστροφές ενώ χάθηκαν και ανθρώπινες ζωές.

Η φάση 3

Βαθμιαία το βαρομετρικό χαμηλό ξεκινά νότια πορεία κινούμενο κατά μήκος των δυτικών ακτών της Πελοποννήσου. Έτσι η ανωτέρω αναφερθείσα ζώνη φαινομένων της φάσης 2 μετατοπίζεται νοτιότερα με τον μηχανισμό που προκαλεί τα φαινόμενα να παραμένει ο ίδιος, με τα φαινόμενα όμως να μην έχουν, εξαιτίας κάποιων παραγόντων, την ίδια ισχύ με τους Νομούς της Κεντρικής χώρας. Ωστόσο, τα φαινόμενα συνεχίζονται και είναι τοπικά ισχυρά. Βροχές και καταιγίδες συνεχίζουν να εκδηλώνονται και στην Πελοπόννησο, ως άμεση απόρροια σε αυτή την περίπτωση του ίδιου του κυκλωνικού συστήματος, το οποίο αν και αποδυναμωμένο (όλα τα βαρομετρικά χαμηλά αποδυναμώνονται όταν παύσουν να βρίσκονται  σε θάλασσα μιας που χάνουν τη βασική πηγή ενέργειάς τους) συνεχίζει να δίνει ισχυρά φαινόμενα και θυελλώδεις ανέμους. Με την περαιτέρω νότια κίνηση του χαμηλού, η ζώνη των φαινομένων θα εξακολουθήσει να κινείται νότια και έτσι ως αύριο το μεσημέρι θα επηρεάζονται κατά διαστήματα και κατά τόπους η Πελοπόννησος, το Νοτιοδυτικό Αιγαίο, η Θάλασσα Κυθήρων, οι Δυτικές -κυρίως- Κυκλάδες, η Κεντρική και Δυτική κυρίως Κρήτη μέχρι που εν τέλει το σύστημα θα εκφυλλιστεί και τα φαινόμενα θα παύσουν εντελώς.

Η δυσκολία στην πρόγνωση και τα επιβεβλημένα εύσημα

Η δυσκολία στην πρόγνωση

Τα συγκεκριμένου τύπου συστήματα είναι εξαιρετικά δύσκολα προσεγγίσιμα. Η τροχιά τους δεν ξεκαθαρίζει παρά μόνο λίγες ώρες πριν και για να ανιχνευθεί η ακριβής πορεία τους μέχρι το τέλος μιας κακοκαιρίας, αναγκαστικά, πρέπει η κακοκαιρία να ξεκινήσει και να κινηθεί κανείς ώρα με την ώρα ερευνώντας διαρκώς τα νεότερα στοιχεία. Δεν σας κρύβω ότι την Τετάρτη και περίπου 48 με 72 ώρες πριν την κακοκαιρία, υπήρχε η πιθανότητα το βαρομετρικό χαμηλό να περάσει πάνω από την Πελοπόννησο και να μπει στον Σαρωνικό κόλπο. Αυτό θα ήταν λίγο δύσκολο μετεωρολογικά μιας που στην τροχιά του στη στεριά της Πελοποννήσου πιθανότατα θα αποδυναμωνόταν σημαντικά, ωστόσο θα μπορούσε να λάβει ξανά ενέργεια μόλις έβγαινε στη θάλασσα. Μια τέτοια τροχιά εν τέλει ΔΕΝ συνέβη. Αν γινόταν κάτι τέτοιο, ίσως και να είχαμε πολλές δεκάδες νεκρών λόγω και των γνωστών παθογενειών του Νομού Αττικής που δεν χρειάζεται να αναλυθούν εδώ. Έτσι, η τελική τροχιά ανιχνεύθηκε λίγες ώρες πριν.

Τα επιβεβλημένα εύσημα

Επειδή στη χώρα μας, υπάρχει μεγάλη δυσκολία να επιβραβεύσουμε, νιώθω την ανάγκη να πω ένα μεγάλο μπράβο στην Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία για το Έκτακτο Δελτίο Κόκκινου Συναγερμού που εξέδωσε 48 ώρες πριν, στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών για την ονοματοδοσία και όλες τις έκτακτες ανακοινώσεις και βέβαια στην Πολιτική Προστασία και σε όλους τους εμπλεκόμενους για την οργάνωση, την ετοιμότητα, το σχέδιο και τους πολλές εκατοντάδες απεγκλωβισμούς που έλαβαν χώρα τις τελευταίες ώρες σώζοντας ανθρώπους κυριολεκτικά ΤΗΝ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΣΤΙΓΜΗ. Σας διαβεβαιώ, ότι αν το θέμα δεν είχε τύχη της δημοσιότητας και της αναγνώρισης που έτυχε, οι νεκροί θα ήταν ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟΙ. Η διαφύλαξη της ανθρώπινης ζωής είναι πάντοτε ο πρωταρχικός, ο θεμελιώδης, ο βασικός στόχος. Κι όταν πρέπει να επιβραβεύουμε θα το κάνουμε.

Ακόμα και εμείς, ο τελευταίος τροχός, της αμάξης, οι ερασιτεχνικά ενασχολούμενοι με το αντικείμενο, από το δικό μας μετερίζι, υπερβάλαμε εαυτόν προκειμένου να ενημερώσουμε όσο γίνεται περισσότερο κόσμο και να αποσοβήσουμε έτσι κινδύνους ή να σώσουμε ει δυνατόν ακόμα και μια ανθρώπινη ζωή. Μην ξεχνάτε! Όταν η προτροπή είναι να μην προβείς σε μια ενέργεια δεν γίνεται γιατί το πιθανότερο είναι να πάθεις κάτι! Γίνεται για τη μια στις εκατό που μπορεί όντως να πάθεις κάτι και για την εκμηδένιση αυτής της πιθανότητας!

Καλό Φθινόπωρο σε όλους με προσοχή και σεβασμό στη μητέρα Φύση!