You are currently viewing Η χαμηλή αντίληψη κινδύνου μια αδιαμφισβήτητη απειλή – άρθρο στην εφ.”Πατρίς”

Η χαμηλή αντίληψη κινδύνου μια αδιαμφισβήτητη απειλή – άρθρο στην εφ.”Πατρίς”

*το άρθρο δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Πατρίς της Ηλείας (3.11.2020)

Τι συμβαίνει με τους αρνητές κορονοϊού;

Για κάθε ενδεχόμενη απειλή ή κίνδυνο κάθε άτομο επιλέγει τη δική του αντίδραση βάσει της δικής του αντίληψης, τόσο του κινδύνου όσο και της δικής του διακινδύνευσης.  Ο κύριος παράγοντας που επηρεάζει την ατομική αντίληψη είναι η εμπειρία του παρελθόντος. Όταν η προσωπική εμπειρία λείπει, όπως άλλωστε συμβαίνει στις περισσότερες των περιπτώσεων, τότε τα άτομα μαθαίνουν για τα καταστροφικά αποτελέσματα από έμμεσες πηγές ή άμεσα με επιπτώσεις στο ίδιο το άτομο. Επίσης, έχει να κάνει η προσωπικότητα, οι αξίες, το επίπεδο γνώσης και εκπαίδευσης, καθώς και άλλα χαρακτηριστικά όπως ο τόπος διαμονής, το επάγγελμα, ο τρόπος ζωής.

Όταν ο κίνδυνος είναι άγνωστος στο εκτιθέμενο άτομο, αυτό που λέμε ακούσιος κίνδυνος, ο μη αντιληπτός, ο σπάνιος, όταν φτάσει να γίνει αντιληπτός στο άτομο τότε μπορεί να μην μπορεί να ελεγχθεί. Οι φυσικές καταστροφές κατατάσσονται στους ακούσιους κινδύνους. Για παράδειγμα, ενώ η πλημμύρα είναι ένας γνωστός κίνδυνος, πολλοί κάτοικοι θα επιλέξουν να αγοράσουν σπίτι ή να χτίσουν σε ένα πλημμυρικό πεδίο. Η απόφαση της επιλογής της κατοικίας όχι απλώς είναι εκούσια (αποδεκτός κίνδυνος) αλλά κατευθύνεται και από οικονομικούς λόγους.

Οι πανδημίες συμβαίνουν με ένα σχετικά μεγάλο εύρος επαναληψιμότητας, μεγαλύτερο από το ανθρώπινο προσδόκιμο ζωής με αποτέλεσμα να μην υπάρχει εμπειρία του παρελθόντος στο άτομο κατά την διάρκεια της ζωής του ώστε να έχει αναπτύξει αντίληψη άμυνας. Βέβαια παρατηρούμε ότι ακόμα και σε συχνούς κινδύνους, όπως πχ η πλημμύρα οι περισσότεροι νεκροί μπορεί να μην είχαν οι ίδιοι ανάλογη εμπειρία αλλά γνώριζαν από έμμεσα μέσα (από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης) τις συνέπειες κατά την διάρκεια της ζωής τους. Οι κρίσεις αξιών, παιδείας, εκπαίδευσης και συνηθειών επιδεινώνουν το πρόβλημα αντίληψης κινδύνου. Σήμερα ο κορονοϊος ήρθε και ανέδειξε την παρακμή της Δύσης. Από τις αντιδράσεις αλλά και τρέχουσες έρευνες διαπιστώνουμε ανησυχητικά υψηλά ποσοστά χαμηλής αντίληψης κινδύνου. Αυτή η ομάδα ανθρώπων που δεν μπορεί να αντιληφθεί τις ακούσιες απειλές και τους κινδύνους αποτελούν από μόνοι τους έναν ξεχωριστό κίνδυνο, ο οποίος συνδυάζεται και μετασχηματίζεται σε μια αδιαμφισβήτητη απειλή, τροφοδοτώντας την κρίση, προκαλώντας κλιμάκωση που μπορεί να πάρει διαστάσεις χιονοστιβάδας από σύστημα σε σύστημα.

Το παράδειγμα της Αϊτής και της Ιαπωνίας

Η Αϊτή η οποία είναι η πιο φτωχή χώρα του δυτικού κόσμου και παρά την τρομερή διεθνή βοήθεια που έχει δεχθεί, αδυνατεί να ορθοποδήσει και παραμένει σε αυτή την κατάσταση γιατί η πολιτεία και οι πολίτες της δεν έχουν καμία απολύτως διάθεση βελτίωσης στην κουλτούρα τους και την παιδεία τους. Αποτέλεσμα; Σφοδρός σεισμός το 2010 7.3R προκάλεσε 300.000 νεκρούς, μέχρι σήμερα δέκα χρόνια προσπαθεί να επανέλθει. Τα πράγματα εξακολουθούν και είναι δυσοίωνα. Σήμερα η Αϊτή ακόμη υποφέρει. Η διαφθορά καλπάζει, η υγειονομική περίθαλψη παραμένει προνόμιο των λίγων και οι υποδομές είναι απίστευτα εύθραυστες.

Αντίθετα, οι Ιάπωνες έχουν δουλέψει σοβαρά στην μείωση της διακινδύνευσης και η κατάσταση είναι εντελώς διαφορετική. Το 2011 σεισμός 9 R προκαλεί τσουνάμι και φυσικοτεχνολογική (natech) καταστροφή (Φουκουσίμα) με μόλις 16.000 νεκρούς με παραδειγματική αντιμετώπιση της κατάστασης. Σήμερα δεν θυμίζει σε τίποτα αυτό που έχει συμβεί πριν εννέα χρόνια και έχουν λάβει σοβαρά την εμπειρία του παρελθόντος.  H Ιαπωνία των 126 εκ. κατοίκων που έχει μάθει να αντιμετωπίζει φυσικές διεργασίες (γεωδυναμικές & υδρομετεωρολογικές) και μάλιστα από τις πιο ισχυρές παγκοσμίως, φαίνεται ξεκάθαρα στην πανδημία με εξαιρετικά χαμηλή διείσδυση στον πληθυσμό της, με τους θανάτους από τον ιό να είναι καθημερινά στα επίπεδα της Ελλάδας των 10 εκ.. Οι Ιάπωνες έχουν αναπτύξει αντίληψη, διότι έχουν γνώση, παιδεία και συνεπώς υπακοή σε μέτρα μετριασμού του κινδύνου. Αντίθετα με την Ευρώπη και ακόμα χειρότερα με την Αμερική.
Οι κρίσεις στους παράγοντες που συνθέτουν την έννοια της αντίληψης, έχουν ως αποτέλεσμα: ανομία, ανυπακοή και μειωμένη αντίληψη, χαρακτηριστικά τα οποία δίνουν τον καταστροφικό χαρακτήρα στις φυσικές διεργασίες και φυσικά σε κάθε κίνδυνο στην σύγχρονη κοινωνία. Η Πανδημία λοιπόν φανερώνει τις βαθύτατες αυτές κρίσεις στην Δύση.

Η πολιτεία και γενικότερα οι φορείς που χαράσσουν την πολιτική, ενώ γνωρίζουν αυτά τα χαρακτηριστικά των πολιτών, τα οποία εκλογικά εκμεταλλεύονται για να ανέλθουν στην εξουσία, δεν πράττουν ανάλογα για την χειραγώγησή τους με σκοπό τον έλεγχο της απειλής, η οποία επιταχύνεται από την μάζα αυτή με καταστροφική έκβαση.

Καλή δύναμη σε όλους μας, σε έναν ιστορικά δύσκολο χειμώνα που είναι μπροστά.

Θοδωρής Κονδύλης

🎓MSc Φυσικών Καταστροφών & Κρίσεων 📚Edu Μετεωρολογία & Κλιματική Αλλαγή 🎓BSc Μηχανικός Πληροφορικής